Linum usitatassimum, of zoals we het kennen, vlas. Voor eeuwen zegevierde de vlasteelt in West-Vlaanderen, trotseerde vele uitdagingen. Tot op de dag van vandaag geniet de Belgische vlasindustrie van een uitstekende reputatie. Wat een ongelooflijke plant is dat! “Usitatassimum” betekent niet voor niets “het meest bruikbare of meest voorkomende”. Het is inderdaad een plant die op vele vlakken en manieren bruikbaar is. Het is al in gebruik vanaf de Neolithische Era, ongeveer 6000 jaar geleden. Egyptische mummies waren gebalsemd in linnendoek. Hippocrates gebruikte het voor buik- en darmpijn, en zelfs Gandhi was een fan van lijnzaad!
Persoonlijk heb ik een serieus zwak voor linnen kleedjes. In de dagen dat ik mijn boterham verdiende in de schilderkunst was schildersdoek van vlas gegeerd. Ik heb meubels ingesmeerd, vloeren en muren gedicht met lijnolie en mijn bottines krijgen van tijd tot tijd een behandeling met een mengsel van bijenwas, terpentijn en lijnolie. Ja, een leven zonder vlas lijkt me geen leven, want er is ook nog het zaad. Bijna dagelijks vertrekt hier een zakje of 2 lijnzaad uit mijn praktijk. Ook zuiver, koudgeperste olie vliegt hier de deur uit. Wat een topper! Maar de vraag is natuurlijk, waar zijn de zaadjes en de olie goed voor? Het wordt immers al eeuwen als medicinale plant gebruikt.
Zaad
Lijnzaad bevat een resem aan inhoudsstoffen, maar vooral heel veel slijmstoffen. Als men gebroken lijnzaad in een beetje water laat weken, nemen de zaden hun eigen gewicht in water, meerdere keren op en vormen ze een gel. In de praktijk gebruik ik lijnzaad voor darmproblemen, alles van chronische constipatie, diarree, diverticulose en aambeien. Het dient als glijmiddel en heeft een verzachtende werking op de slijmvliezen. Bij diarree gaat het overtollig vocht opnemen en zo de stoelgang wat meer vormgeven. Wat nog meer waarde toevoegt, is een stof genaamd linamarine, dat licht pijnstillend is, daar waar het contact maakt met de geïrriteerde slijmvliezen van de maag en darmen. Omdat het ook overmatig maagzuur tegengaat, is het een algemene toevoeging voor mensen met gastritis en maagzweren. Condities zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, waar de slijmvliezen beschadigd zijn en enorm veel pijn tot gevolg kunnen hebben… wat een formidabel hulpmiddel, de combinatie van slijmstoffen en pijnstilling! Het remt ook de vorming van kwaadaardigheden in de maag, darmen en alle slijmvliezen. Slijmstoffen zijn bovendien goed inzetbaar bij condities van de luchtwegen zoals chronisch hoesten, keelontstekingen, laryngitis, bronchitis alsook voor de urinewegen in het geval van blaasontsteking of zelfs niergruis- of steentjes. Het kan ook verlichting brengen bij een prikkelbare blaas, nadruppelen, urgentie of nachtelijke plassen. Het eenvoudige lijnzaad kan dat alles!
Het is mijn 1e “go-too” bij vrouwen die midden in hun overgangsjaren zitten. Het is geen vervanging van oestrogeen, maar het kan wel vernuftig instaan daar waar oestrogeen vlakken aan het dalen zijn, om de typische overgangsklachten een beetje te verzachten. Op de lange termijn kan dagelijks gebruik van lijnzaad voor een stuk botontkalking tegengaan. Bij vrouwen met risico op het ontwikkelen van oestrogeenafhankelijke borstkanker, is het een waardevolle toevoeging in een preventieplan, ook waar er een bestaande kanker is, kan lijnzaad helpen om de tumorgroei te beperken op meerdere manieren. Mannen met (een risico voor de ontwikkeling) prostaatkanker, hebben hier zeker ook baat bij.
Lijnzaad is ten sterkste aangeraden voor mensen met hoge cholesterol. Het verlaagt niet enkel de LDL (slechte) cholesterol, maar indirect gaat het ook hart- en vaatziekten tegen.
Lijnzaad is een vezelbom. Daar houden de darmen enorm van. Het is prebiotica, met andere woorden, voedsel voor de darmflora. Ik zeg het in bijna elke consultatie – gezondheid begint in de darmen!
Uitwendig is lijnzaad verzachtend en licht pijnstillend. Door de gel te laten drogen, is het een uitstekend trekmiddel voor abcessen, puisten, zweren enzovoort. Ik heb onlangs nog een stukje glas uit mijn teen gehaald met behulp van de trekkracht van lijnzaadgel.
Lijnzaad bevat heel veel olie, en deze koudgeperst olie, is ook een “quite something”! Het bestaat voor ongeveer 90% uit onverzadigde vetzuren. Goeie olie dus. Het is super rijk aan omega-3-vetzuren en trouwens de beste plantaardige bron. Ook een klein beetje omega-6-vetzuren. Het heeft een ongelooflijke anti-inflammatorische werking en beschermt elke cel in ons lichaam doordat omega-3 cruciaal is voor de instandhouding van celmembranen. Het verlaagt de bloeddruk, verhoogd de "goede" cholesterol (HDL), zorgt ervoor dat bloedplaatjes niet aan elkaar plakken en verdunt het bloed tegelijkertijd, en kan daarom een belangrijke rol spelen in de voorkoming van hart- en vaatziekten.
In mijn praktijk gebruik ik de olie vaak voor hyperactieve kinderen, kinderen met autisme of andere gedragsstoornissen, omdat het onder andere de celmembranen van de zenuwcellen ondersteunt. Om dezelfde reden, gebruik ik het ook voor neerslachtigheid, chronische stress of angst bij volwassenen als onderdeel van een behandelingsplan.
Lijnzaadolie doet nog veel, veel meer op vlak van immuniteit, ontstekingen, lever, pancreas en hormonen. Uitwendig ook anti-inflammatorisch en antimicrobieel.
Ik ben nog lang niet uitgepraat over vlas en zijn deugden. Ik wou eigenlijk in kort zeggen, dat vlas met alles erop en eraan onmisbaar is binnen mijn huishouden en mijn praktijk. Maar zie, dit is bijna een heel boek.
